Door tijdens het spel naar de hersenen van de deelnemers te kijken, konden onderzoekers erachter komen waarom mensen met een bipolaire stoornis heftiger kunnen reageren op winst en verlies.
Mensen met een bipolaire stoornis hebben periodes waarin ze zich depressief voelen en tot niets komen, afgewisseld met periodes waarin ze enorm opgewekt en vol zelfvertrouwen vanalles ondernemen (wat ook wel een manische periode wordt genoemd). Hoelang de periodes duren en hoe snel ze elkaar afwisselen, verschilt per persoon. Daarnaast kunnen bipolaire mensen tussen deze episodes door zich ook ‘gewoon’ voelen. Toch werkt het brein ook in deze gematigde periodes anders dan bij mensen zonder bipolaire stoornis.
Dat zagen wetenschappers van de University College London ook in hun onderzoek naar de reactie van de hersenen van bipolaire mensen op stemmingswisselingen. Bij deze groep kunnen korte stemmingswisselingen de reactie van de hersenen op positieve ervaringen ingrijpend veranderen, zo blijkt. Zelfs stemmingswisselingen die maar een paar seconde duren.
Roulette
Voor het onderzoek keken de wetenschappers mee in de hersenen van de deelnemers tijdens een potje roulette middels functionele Magnetic Resonance Imaging (fMRI). De helft van de 42 deelnemers had een bipolaire stoornis, de andere helft nam deel ter controle. Tijdens het spel keken ze naar de hersenactiviteit op momenten van winnen en verliezen. Doordat het roulettespel computergestuurd was, konden de onderzoekers overigens zelf bepalen wanneer een deelnemer won of verloor, wat erg nuttig was voor het onderzoek. De wetenschappers waren namelijk niet zo zeer geïnteresseerd in de winst- of verliesreacties, maar in hoeverre deze “beloningssignalen” in de hersenen beïnvloed werden door zogenaamde ‘microstemmingsfluctuaties’.
Leuk wordt leuker
In hoeverre je iets als positief of negatief ervaart, heeft namelijk niet alleen te maken met de situatie zelf, maar ook met je stemming – zo blijkt uit eerder onderzoek. Ongeacht of je een bipolaire stoornis hebt of niet. Als je je goed voelt, bekijk je de wereld namelijk een stuk positiever dan normaal. Negatieve resultaten zijn minder erg, en positieve resultaten voelen nóg beter aan. Andersom geldt hetzelfde: als je al in mineur bent, zijn er maar weinig tegenslagen nodig om je stemming volledig om te laten slaan en overstuur te raken.
Stemmingsbias
Dat je stemming kan bepalen hoe je emotioneel reageert op situaties wordt ook wel een ‘momentum’ of ‘stemmingsbias’ genoemd. En dat momentum kan niet alleen bepalen hoe je gebeurtenissen ervaart, maar kan ook invloed uitoefenen op de beslissingen die je neemt. De onderzoekers van de University College London ontdekten in hun onderzoek dat mensen met een bipolaire stoornis vatbaarder zijn voor deze stemmingsbias. En bij het spieken in de hersenactiviteit konden ze zelfs de hersenverbindingen identificeren die verantwoordelijk zijn voor dit momentum in emotie.
Hersenen
De onderzoekers zagen namelijk dat de hersenen tijdens periodes van een reeks overwinningen extra gevoelig waren voor daaropvolgende overwinningen, net als andersom voor periodes met een negatief momentum. Hoewel over het algemeen iedereen in meer of mindere mate gevoelig is voor een winning streak, bleek dat enkel de deelnemers met een bipolaire stoornis hier ook uitgesproken op reageerden. Hun gevoel over de daaropvolgende winsten en verliezen veranderde duidelijk ten opzichte van de controlegroep. Dat zagen de onderzoekers aan de activatie van het striatum (een hersengebied dat reageert op plezierige ervaringen) en van de voorste insula (een hersengebied verband houdt met voorbijgaande stemmingstoestanden).
Vicieuze cirkel
“In de controlegroep worden de insula en het striatum tegelijkertijd actief”, vertelt onderzoeker Hestia Moningka. “Dat suggereert dat deelnemers beter in staat zijn om hun ‘stemming in gedachten’ te houden bij het waarnemen van beloningen in de taak.” De deelnemers met een bipolaire stoornis, lieten juist het tegenovergestelde zien, aldus de onderzoeker. “Op momenten dat er meer momentum was, konden ze dit juist minder goed loskoppelen van hoe opwindend ze de beloningen vonden.”
Volgens de onderzoekers kan dat verklaren waarom mensen met een bipolaire stoornis terecht kunnen komen in een ‘vicieuze cirkel’ waarin hun stemming escaleert en ze soms grotere risico’s nemen dan normaal. “We denken dat deze bevindingen ons op een dag kunnen helpen om verder te gaan dan bestaande interventies”, aldus Moningka. De huidige behandelingen zijn namelijk vooral gericht op het reguleren van stemmingen, “en dat gaat vaak ten koste van het temperen van opwindende ervaringen.” In plaats daarvan hopen de onderzoekers nieuwe interventies te onderzoeker die mensen met een bipolaire stoornis helpen om hun stemming beter te ontkoppelen van hun perceptie en beslissingen.
